AKP’nin özel kesime düşük faiz oranlarından kredi vermeyi ve bu halde ekonomik büyümeyi hedefleyen modeli, Türkiye’nin büyük bir enflasyon batağına saplanmasıyla sonuçlandı.
Türk lirasının kıymet kaybını yavaşlatabilmek ve döviz ataklarının önüne geçebilmek ismine 21 Aralık 2021 tarihinde hayata geçirilen Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) uygulaması, süreksiz bir kur denetimi sağlamış olsa da ortadan geçen yıllarda Türk iktisadının başına bela hale gelmiş durumda.
28 Mayıs sonrası iktisadın dümenine geçirilen Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanlığına atanan Hafize Gaye Erkan’ın yeni iktisat modeline yönelik alacağı aksiyonlarda en büyük bilinmezi Kur Muhafazalı Mevduat sistemi oluşturmakta.
ATILAN ADIMLAR SONUÇ VERDİ, 2 YILIN REKORU KIRILDI
Göreve başlar başlamaz dünyanın birçok ülkesine giden ve Türkiye’ye yabancı sermayeyi çekmek maksadıyla fon sahipleri ve yatırımcılarla görüşmeler gerçekleştiren Şimşek, kış aylarında yaşanması olası bir döviz krizinin önüne geçmek için KKM’yi denetim altına almayı hedefliyor.
Bu doğrultuda birinci amacın TCMB’nin döviz rezervlerini yükseltmek ve bu sayede KKM’den çıkışları finanse edebilmek olduğunu açıklayan yetkililer, uygulamadan çıkışları hızlandırabilmek için hem yatırımcıları hem de bankaları kısıtlayacak bir dizi yeniliğe imza atmıştı.
Alınan yeni kararların en kıymetli yansıması Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yayımlanan yeni raporlarda görüldü. Temmuz ayında KKM operasyonuna başlayan Merkez Bankası’nın bu teşebbüsleri sonrasında Kur Muhafazalı Mevduat uygulamasının havuzunda biriken para 8 ay ortanın akabinde birinci sefer düşüş eğilimi gösterirken, haftalık 25 milyar lira ortalamaları yakalayan erime eylül ayının sonunda durma noktasına gelmişti.
BİR HAFTADA 75 MİLYAR LİRA BİRDEN AZALDI
Çıkışları hızlandırmak için 25 Eylül tarihinde TL dönüşümlü KKM hesapları için bankaların uyguladığı taban faiz zorunluluğuna son veren TCMB, bu atılımıyla KKM’den çıkışları tekrar ateşlemiş durumda. 21 Aralık 2021 tarihinde hayata geçen ve yaklaşık 2 yıldır yürürlükte olan sistemde bulunan para, BDDK’nın yayımladığı son rapora nazaran sırf bir haftada 75 milyar lira birden düşüş gösterdi.
Bu erime, KKM havuzundan bir haftada çıkan en büyük para olarak rekor kırarken, Hazine’ye ağır yük getiren sistemden çıkış sürecinin hızlanması ekonomistler tarafından olumlu yorumlara neden oldu. Yaşanan düşüş eğilimine rağmen piyasalar, gelecek haftalarda KKM’den çıkışları hızlandıracak yeni adımların gelmesine kesin gözüyle bakarken, uygulamanın Aralık ayında 1 yıl mühletle uzatılması ve 2024 içerisinde tüm mevduatın sıfırlanması hedeflenmekte.
KKM’DEN ÇIKANA TL MEVDUAT DOPİNGİ VERİLECEK
Verilen teşviklerle en cazip ‘yatırım aracı’ haline gelen KKM’nin yerini ise bankaların TL mevduat faizleri dolduracak. Finans kuruluşlarına örtülü talimat vererek mevduat faizlerini yüzde 50 bandına yükselten Merkez Bankası, KKM’den çıkacak parayı TL mevduata kaydırmayı amaçlıyor.
Ayrıca bankalar, halihazırda Kur Muhafazalı Mevduat hesabı bulunan müşterilerine, sıradan vatandaşlara verilen mevduat faizinin üzerinde teklifler sunacak. Bu yolla hem KKM’deki çıkış hızlanırken hem de erime gösteren mevduat otomatik olarak Türk lirasına kaydırılacak.
PLANLAR TUTMAZSA DOLAR KURUNDA YENİ BİR KRİZ YAŞANABİLİR
Hedeflenen planın gerçekleşmemesi ve kur muhafazalı hesaplardan çıkacak önemli ölçülerin yine döviz tevdiat hesaplarına gitmesi ise Türkiye iktisadında yeni bir kur krizinin yaşanmasına neden olabilir. BDDK, KKM havuzundaki paranın ne kadarının dövizden dönüşümlü olduğunu açıklamıyor olsa da, uzmanların kestirimine nazaran kış aylarında yaşanacak tasfiyeyi finanse edebilmek için TCMB’nin kısa vadeli borçlarla birlikte 100 milyar dolara yakın bir rezerv gereksinimi bulunmakta.
31 Mart’ta yaşanacak lokal seçimler öncesi iktisat siyasetlerindeki dönüşümü yavaşlatması beklenen Şimşek ve Erkan’ın, asıl mali sıkılaşma sürecine ise 2024 yılının yaz aylarında başlayacağı kestirim edilmekte.
