Editör: Erkavim Yıldırım
Kol, bacak yahut gövdede şişlik, sıkılık, tartı hissi, gerginlik, doluluk hissi, sertlik, karıncalanma, saat, yüzük ve bilezik üzere aksesuarların sıkması ve daha evvel yapılan hareketlerde zorlanma üzere belirtilerle ortaya çıkan lenfödem tedavisinde geç kalmamak büyük değer taşır.
Prof. Ftr. Gül Baltacı, hususla ilgili şu bilgileri verdi:
“Lenf sistemi, lenf damarları ve lenf nodülleri, bademcik ve dalak üzere lenfatik organlardan oluşmaktadır ve bağışıklık sisteminin değerli bir ögesi. Lenf sisteminin en değerli vazifesi doku sıvısı ve içinde bulunan protein, su hücre, yağ üzere hususların venöz yani toplardamar sistemine drenajını yapmak ve taşınmasını sağlamaktır. Lenf sistemi gereğince çalışamazsa, taşımakla yükümlü olduğu unsurları taşıyamaz ve bu hususlar sirkülasyona katılamaz. Bu duruma bağlı olarak, hastada şişlik oluşarak lenfödem gelişmektedir.
Lenfödem hastalarda doğuştan yahut rastgele bir dış faktöre bağlı olarak gelişmektedir. Lenfödeme sebep olan esas dış faktörler ortasında; radyoterapi alınması, bilhassa lenf bezlerinin alınması üzere bir cerrahi operasyon geçirilmiş olması ve lenf sistemine ziyan veren travmalara maruz kalınması yer almaktadır.”
NELERE DİKKAT ETMELİ?
Prof. Ftr. Gül Baltacı lenfödem hastalırının şunlara dikkat etmesini istedi:
Etek, iç çamaşırı, pantolon, kemer üzere giysilerin cildi kesmemesine ve sıkı olmamasına ihtimam gösterilmelidir. Omuza baskı yapmayan, geniş askılı iç çamaşırı kullanılmalıdır.
Kızarıklık, ateş, şişlik, ısı artışı üzere enfeksiyon belirtilerine karşı dikkatli olunmalı ve bu türlü belirtiler olduğunda doktora başvurulmalıdır. Tatil için çok sıcak ve tropikal bölgeleri tercih edilmemelidir. Uçak seyahatlerinde ve uzun süren otomobil ya da tren seyahatlerinde fizyoterapiste danışarak kompresyon giysisi giyilmelidir.
Lenfödem riski altındaki bölge ayda bir sefer kesinlikle ölçülmelidir. Manalı bir değişiklik olması durumunda fizyoterapiste kesinlikle haber verilmelidir.
Travma ve yaralanmalardan kaçınılmalıdır.
Kolda lenfödem olması durumunda bu koldan kan alınmaması, tansiyon ölçülmemesi, ilaç uygulanmaması, akupunktur yapılmamasına itina gösterilmelidir.
Bacakta lenfödem olması durumunda bu bacağa enjeksiyon ve iğne yaptırılmamalıdır.
Lenfödemli kolla tartı kaldırmaktan kaçınılmalıdır.
Dikiş dikerken, ütü yaparken, fırın kapağı açarken ya da rastgele bir yaralanmaya neden olabilecek işlerle (bahçe işi, tamirat vb.) uğraşırken kesinlikle hami tedbirler alınmalıdır.
Lenfödemli kolla fırçalama, itme, çekme, silme gücü gerektiren hareketleri yapmaktan kaçınılmalıdır.
Lenfödemli bölge; böcek ısırıkları, kesikler, spor yaralanmaları üzere çarpma ve travmalardan korunmalıdır.
Lenfödemli bölgede bir kesi olduğunda sabun ve suyla yıkanmalıdır.
Cilt hep pak tutulmalı ve tahriş edici eserlerden uzak durulmalıdır. Bacakta lenfödem varsa uzun mühlet ayakta kalınmamalı ve çıplak ayakla dolaşılmamalıdır.
Enfeksiyon riskini taşıyan durumların azaltılması ismine; mümkünse manikür yaptırılmamalı, yaptırılacaksa da tırnak etleri kestirilmemeli, geri ittirilmelidir. İstenmeyen tüylerin alınmasında elektrikli tıraş makinesi kullanılmalıdır.
Banyo sonrasında ve gün içinde nemlendirici kullanılmalıdır. Cilt nemlendiricisi alırken alerji riski yüksek kozmetik eserlerden uzak durulmalıdır.
Cilt güneş ışınlarından ve yanıklarında korunmalıdır. Uzun müddet çıplak kolla güneşte kalınmamalıdır.
Duşta sıcak su kullanılmamalı, keselenmekten ve liflemeden kaçınılmalıdır.
Sıcaktan uzak durulmalı, sauna ve hamam katiyetle kullanılmamalıdır.
Aşırı zorlayıcı aktivitelerden uzak durulmalıdır. Yürüyüş, yüzme, su içi idmanlar, bisiklet (dirençsiz), bireye özel planlanmış yoga ve pilates yapılabilir. Lakin idman yapmak için kesinlikle fizyoterapiste danışılmalıdır.
